Cai sữa nhiều năm nhưng vẫn bị tắc tia sữa
BS. Ngô Văn Tỵ, khoa Ung bướu, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết vừa phẫu thuật cho 2 trường hợp áp xe vú do tắc tuyến sữa. Điều đáng nói, hai trường hợp này đã cai sữa nhiều năm.
BS. Ngô Văn Tỵ, thăm khám sau khi phẫu thuật áp xe vú cho bệnh nhân H.
Trường hợp thứ nhất, bệnh nhân H. (40 tuổi, ở Hà Nội) đã cai sữa 2 năm, hiện nay con nhỏ đã hơn 3 tuổi. Chị H. trong tình trạng một bên ngực sưng to, đỏ, căng bóng, đau kèm ngứa. Khối áp xe vú của chị H. đã lớn, sắp vỡ nên phải tiến hành mổ cấp cứu trước khi bị vỡ.
Chị H. cho biết, trước đây, khi cho con bú, chị rất ít sữa, một bên ngực trái bị tụt núm vú nên chị gần như không cho con bú bên vú trái. Trong quá trình nuôi con, chị chưa bao giờ có nhiều sữa và bị áp xe vú. Gần đây, chị thấy bên ngực trái sưng đỏ, cứng, nóng ran và đau như bị tắc tia sữa, nhưng vì nghĩ cai sữa đã 2 năm nên không thể bị tắc tia sữa. Chị lo sợ mình bị ung thư vú. Sau 2 tuần bị đau vú trái, chị tới Bệnh viện Đại học Y Hà Nội để khám.
Trường hợp thứ hai là bệnh nhân M. (27 tuổi) đã cai sữa 1 năm, hiện nay con chị 2,5 tuổi. Chị M. cho biết, khi nuôi con, chị nhiều sữa nhưng cho con bú không đều cả 2 bên do một bên núm vú bị tụt.
Tháng 8/2022, chị M. thấy một bên ngực trái đau, nóng, sưng đỏ. Chị đi khám bác sĩ sản khoa thì được chẩn đoán đây là khối áp xe nhưng cũng có thể là ung thư vú đang trong giai đoạn phát triển. Bác sĩ kê đơn cho chị uống kháng sinh nhưng không thấy ổ áp xe đỡ nên chỉ định cho chị đi chụp cộng hưởng từ. Sau đó, chị được phẫu thuật trích rạch nhỏ ổ áp xe ở bệnh viện tuyến huyện, nhưng gần đây chị lại thấy xuất hiện triệu chứng bị áp xe ở chính bên ngực trái. Lần này, chị vào Bệnh viện Đại học Y Hà Nội để điều trị.
Hai trường hợp bệnh nhân H. và M. nêu trên do khối áp xe lớn, có những vết hoại tử trên da nên phải tiến hành mổ cấp cứu nạo bỏ tổ chức viêm và… sau mổ có để lại sẹo không? Di chứng có gì không? Nếu không phẫu thuật kịp thời, để khối áp xe vú tự vỡ, có thể dẫn đến biến chứng nặng như nhiễm khuẩn huyết, suy thận, suy đa cơ quan, rối loạn đông máu, hoại tử các chi, nguy hiểm đến tính mạng, vùng bị hoại tử sẽ lan rộng, mất rất nhiều thời gian để hồi phục, hình thành sẹo xấu, sẹo co rúm sau này... Có những trường hợp phải cắt bỏ, khoét đi tới khoảng 1/3 vú do bệnh nhân để lâu, khối áp xe quá lớn rất ảnh hưởng tới thẩm mỹ. Sau phẫu thuật, kích thước bầu ngực sẽ chênh lệch rõ rệt.
BS. Tỵ cho biết, áp xe vú là bệnh lý nhiễm trùng thường xuất hiện sau sinh 3-8 tuần. Sau thời gian cai sữa, một số lượng nhỏ phụ nữ (khoảng 10%) xuất hiện áp xe tuyến vú. Trường hợp bị áp xe vú sau khi đã cai sữa một thời gian dài khá ít gặp.
Một điều đặc biệt người bệnh cần lưu ý trong chế độ dinh dưỡng sau khi phẫu thuật áp xe vú: nên ăn các thức ăn gây lồi sẹo hoặc nhiều đạm ví dụ như rau muống, thịt bò… giúp làm đầy nhanh phần thịt bị khoét bỏ và tiến hành khâu kín vết thương.
Hình ảnh khối áp xe vú trên phim chụp.
Diễn biến bệnh lý áp xe vú
Dấu hiệu phát hiện:
Vú sẽ xuất hiện các nang giống túi chứa đầy mủ, bao quanh bởi các mô viêm. Người phụ nữ dễ mệt mỏi, đau từ ngực lan ra sau lưng, lan sang bả vai và cánh tay. Vùng da trên ổ áp xe sưng nóng, căng tức, phù tím, có thể sốt cao, rét run, môi khô, đau đầu, sữa có thể lẫn mủ chảy qua núm vú.
Điều trị và phòng tránh áp xe vú:
Một trong những nguyên nhân chính dẫn tới bị áp xe vú là do quá trình cho con bú không đúng cách. Để phòng tắc tia sữa dẫn đến áp xe, người mẹ nên massage nhẹ nhàng, cho con bú sớm ngay sau sinh, bú thường xuyên và bú đúng tư thế. Nên cho trẻ bú hết sữa và luân phiên hai bên vú, nếu không, phải vắt hết sữa thừa sau mỗi lần con bú. Vệ sinh núm vú đúng cách và sạch sẽ trước và sau khi cho con bú.
Đối với các bà mẹ đang cho con bú, khi ngực căng, có dấu hiệu tắc sữa không thể cho con bú, sản phụ có thể chườm mát hoặc massage ngực để thông sữa trở lại. Có thể thông tắc sữa bằng máy hút sữa hoặc làm mềm ngực bằng máy vật lý trị liệu như đèn hồng ngoại, sóng siêu âm. Khi có vết đỏ, sưng hay đau vùng ngực; núm vú bị tụt vào trong hay có dịch mủ chảy ra từ núm vú, cảm thấy đau khi cho con bú, cơ thể sốt, lạnh run... thì nên đi khám sớm. Tùy mức độ, bác sĩ sẽ kê thuốc kháng sinh, kháng viêm hoặc can thiệp như chích rạch hay chọc hút, tránh để ổ áp xe lan rộng. Chú ý, không cai sữa sớm, khi cai sữa, nên giảm dần số lượng và số cữ bú từ từ.
Đối với phụ nữ nói chung: tránh làm nứt hoặc xước núm vú tạo điều kiện vi khuẩn xâm nhập làm viêm tuyến sữa. Nên mặc áo ngực phù hợp, vừa vặn... để tránh gây tổn thương.
Khoa UB và CSGN
